Jeszcze jeden aspekt procedury docierania klocków hamulcowych
16 października 2018
Układanie nowych klocków hamulcowych to temat dla niektórych banalny przez co bardzo często pomijany. Dlatego też wiele osób kupując i montując nowe klocki oraz tarcze zapomina o aspekcie docierania.
Kiedy mówimy o konieczności dotarcia nowych komponentów hamulcowych, to nie chodzi tutaj o jakąś wyssaną z palca opowiastkę, która uchodzi do rozmiarów mitu czy legendy. Dotarcie jest konieczne, aby części hamulcowe się dopasowały i klocki osiągnęły właściwości zgodnie z założeniami producenta. Zatrzymajmy się na chwilę i zerknijmy na zalecenia naszego ulubionego Power Stop. Podaje on na opakowaniu instrukcję układania klocków ceramicznych, zawierającą dziesięć prostych kroków, wymaganych od razu po zamontowaniu okładzin. Z drugiej strony spójrzmy na Brakestock.pl, który sugeruje że docieranie wymaga od 500 do 700 kilometrów przebiegu. Na dodatek kupując jakiekolwiek zwykłe TRW czy Ferodo nie odnajdujemy jakiejkolwiek instrukcji, czy procedury dotyczącej omawianego tematu. Gdzie leży więc prawda?
Zacznijmy od początku. Tarcie dwóch ciał czyli w tym przypadku klocków hamulcowych i tarczy zawsze ma pewien typ interakcji. W przypadku hamulców mówimy o tarciu ściernym albo lepkim, zwanym również adhezyjnym. Tak naprawdę w trakcie omawianego tarcia zachodzą trzy rodzaje interakcji, czyli mikrocięcie, intensywna oksydacja oraz przenoszenie i smarowanie komponentów kompozytu na powierzchnię tarczy hamulcowej. Komponenty te wchodzą oczywiście w skład mieszanki klocka hamulcowego. Jednakże jeżeli skład klocka zawiera dosyć agresywne ingredienty, to interakcja pomiędzy klockiem a tarczą będzie ścierna. Oznacza to, że okładziny będą zużywały powierzchnię tarczy, nagrzewając klocek w punkcie kontaktu. Biorąc pod uwagę, że klocek jest niejednorodny jego zużycie przy ściernym tarciu również będzie nierównomierne.
W trakcie hamowania klocek wytwarza mikrowarstwę na powierzchni żeliwnej tarczy. Folia ta składa się z cząstek tarczy i klocka, co stwarza warunki dla równomiernego i harmonijnego zużycia powyższych. Najważniejsze jest jednak to, że to właśnie stworzenie wspomnianej wyżej mikrowarstwy stanowi warunek konieczny dla ukształtowania dynamicznego współczynnika tarcia pomiędzy klockiem a tarczą.
Drugi typ tarcia, do zastosowania którego dążą wszyscy producenci okładzin hamulcowych określane jest jako lepkie, czyli adhezyjne. Pytanie, które należy teraz sobie zadać brzmi, skąd wziąć ową tajemną warstwę, która stwarza perfekcyjne warunki dla funkcjonowania hamulców i pewnego prowadzenia samochodu? Otóż owa warstwa powstaje w trakcie pierwszych 300 do 700-set kilometrów jazdy (w zależności oczywiście od rodzaju mieszanki klocka hamulcowego). Podczas tego okresu hamulce powinny pracować łagodnie, bez niepotrzebnych przegrzewań i drastycznych obciążeń spowodowanych np. agresywną jazdą. Przetrwanie tego okresu najprostsze jest podczas jazdy po mieście, gdyż jazda poza miastem na np. autostradach wiąże się z bardzo rzadkim, choć często gwałtownym hamowaniem, mogącym powodować poważne obciążenia.
Należy pamiętać, że zamontowanie nowych hamulców wiąże się z ryzykiem przegrzania tarczy. Ryzykiem, które sprowadza się do utworzenia wspomnianej warstwy w sposób nierównomierny. To z kolei może prowadzić do wystąpienia miejscowego pogrubienia w różnych punktach tarczy. Następnie pogrubienia te będą się przegrzewać, przenosząc temperaturę na żeliwo, co nieubłaganie przetwarza je na cementyt. Wystarczy 1500 do 2000 kilometrów, aby zacząć odczuwać drgania na kierownicy przy hamowaniu. Zarówno odlew tarczy jak i jego struktura się nie zmienią, jednak drgania pozostaną, a co za tym idzie pogorszą się warunki i komfort jazdy samochodem.
Zapewne wielu z Was zastanawia się dlaczego nie piszą o tym europejscy producenci klocków? Żeby to zrozumieć należy rozgraniczyć dwie sytuacje: układanie nowych klocków na starszych tarczach i docieranie nowych par tarcz i klocków. Zwykłe organiczne klocki hamulcowe potrzebują maksymalnie 150-200 km standardowej jazdy, żeby dotrzeć do swoich fabrycznych parametrów. Mówimy cały czas o klocku,
ponieważ to właśnie je zakupiliśmy i do nich otrzymaliśmy instrukcję. Gdy kupujemy mikrofalówkę w sklepie, to instrukcji do gniazda nikt nam w pakiecie nie dostarcza, a właśnie podobna relacja zachodzi pomiędzy klockami hamulcowymi a tarczami.Jak rozpoznać w dość łatwy sposób, czy nasze klocki są w prawidłowy sposób dotarte? Jeżeli Wasze tarcze mają fabryczną siatkę na powierzchni i się błyszczą, to hamulce są wadliwe (tarcza nie posiada mikrowarstwy). Natomiast jeśli powierzchnia tarczy jest grafitowego odcieniu i się nie błyszczy, to oznacza, że hamulce są skutecznie dotarte.
Dlaczego w ogóle warto zwrócić na to uwagę? Zdarzają się bowiem przypadki, kiedy kierowcy, ignorując zasady docierania przez 500-1000 kilometrów skarżą się na słabą skuteczność układu hamulcowego. Niektórzy zgłaszają się po przejechaniu tysiąca kilometrów i po spojrzeniu na tarczę, ta wygląda jak nowa. Natomiast na powierzchni odlewu obecne są mikrodraśnięcia, które wszędzie zostawia klocek hamulcowy. Są to oznaki ściernego tarcia.
Na zdjęciu ciekawy przykład tarczy dotartej w sposób nie prawidłowy (klinujący zacisk), ale dobrze widać jak wyglada część dotartej powierzchni i nie dotartej.